Üst Gastrointestinal Sistem Endoskopi
Üst gastrointestinal sistem (GİS) endoskopisi nedir?
Üst gastrointestinal sistem endoskopisi ile doktorunuz sindirim sisteminin üst kısmını (özofagus / yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağı/duodenum) inceler. Doktorunuz ucunda ışık kaynağı ve kamerası olan endoskop adında esnek, ince tüp şeklinde bir alet kullanarak bu incelemeyi yapacaktır. Endoskopun ucunda oluşan görüntü büyütülerek video ekrana aktarılır. Genellikle pratik kullanımda sadece gastroskopi olarak adlandırılsa da doktorlar ve sağlık personeli bu incelemeyi üst gastrointestinal sistem endoskopisi ya da özofagogastroduodenoskopi olarak tanımlarlar.
Üst GİS endoskopisi neden yapılır?
Üst gastrointestinal sistem endoskopi sayesinde doktorlar ısrarcı üst karın ağrısı, bulantı, kusma veya yutma güçlüğü gibi belirtileri değerlendirebilirler. Üst sindirim sisteminden kaynaklanan kanamaların değerlendirilmesi için üst GİS endoskopi en iyi yöntemdir. Özofagus, mide veya duodenum içinde yer alan iltihaplanma, ülser ve tümörler (mide kanseri ve diğer tümörler) için röntgen bazlı tetkiklere göre endoskopi daha bilgilendiricidir.
Üst GİS endoskopi küçük doku parçalarını (biyopsi) edinmek için de kullanılır. Biyopsi ile alınan parçanın patolojik incelemesi ile iyi huylu ve kötü huylu dokular arasında ayırım yapmak mümkün olmaktadır. Unutmayın, biyopsi birçok neden ile istenebilir, doktorunuz kötü huylu hastalık düşünmüyorsa bile! Örneğin, mide ülserinin sebebi olan Helicobacter pylori türü bakterinin tanısı biyopsi ile konulabilir. Ayrıca, üst GİS endoskopi üst sindirim sistemine ait patolojileri tedavi etmek üzere de yapılabilir. Bazı durumlarda neredeyse hiç ya da az miktarda rahatsızlık veren tedaviler endoskop içinden gönderilen aletlerle mümkündür. Örneğin, daralmış alanı genişletmek, polipleri (çoğu zaman iyi huylu mukoza büyümeleri) almak veya kanamayı durdurmak gibi tedaviler yapılabilmektedir.
İşlem için nasıl hazırlanmalıyım?
Endoskopi için en iyi şartların sağlanması için mide tamamen boş olmalıdır; dolayısıyla tetkikten en az 6 saat öncesinden su dahil hiçbir şey yenilmemesi ve içilmemesi gerekmektedir. Doktorunuz ne kadar süre aç kalmanız gerektiğini belirtecektir. Doktorunuza kullandığınız ilaçlar konusunda mutlaka bilgi verin – tetkik öncesi ve sırasında ilaçlar için doz ayarlanması gerekebilir. İlaçlara karşı alerjiniz ya da kalp veya başka organ sorunu gibi bilinen bir hastalığınız varsa doktorunuza önceden bildirmeniz gerekir. Diş tedavisi öncesi size önerilen antibiyotik varsa endoskopi öncesinde de doktorunuza bildirin – yine antibiyotik profilaksisi gerekebilir.
Üst GİS endoskopi işlemi sırasında ne beklemeliyim?
İşlem başlangıcında boğazınıza lokal anestezik ilaç içeren sprey veya damardan sedatif (uyku getirici) ilaç verilebilir. Ağzınıza hem dişlerinize hem de cihaza zarar gelmemesi için bir ağızlık yerleştirilecektir. Sonrasında siz sol yan pozisyonunda yatarken doktorunuz endoskopu ağzınızdan girip özofagusa (yemek borusuna), mideye ve on iki parmak bağırsağına ilerletecektir. Endoskop solunumunuzu etkilemeyecektir. Çoğu hasta bu prosedürü sadece hafif rahatsız edici olarak değerlendirir; bir kısmı ise prosedür sırasında uyuyakalır.
Üst endoskopi sonrası ne olacak?
Sedasyonun tüm etkileri geçinceye kadar takip edileceksiniz. Boğazınız hafif acıyor ve karnınız endoskopi sırasında midenin içine verilen hava nedeni ile hafif şiş hissettirebilir. Doktorunuzun ek önerisi olmazsa işlem sonrası 30-45 dakika dinlendikten sonra ağızdan gıda alabilirsiniz. Çoğu zaman işlemin sonuçları aynı gün içinde belli olacaktır ve doktorunuz tarafından bilgi verilecektir; ancak bazı ek testler, biyopsi gibi, sonuç almak için birkaç gün gerektirebilir. İşlem sırasında sedatif (sakinleştirici) ilaç verildiyse kendinizi iyi hissederseniz bile araba sürmeniz yasak olacaktır. Endoskopi sonrası tüm gün boyunca karar verme kabiliyetinizi ve reflekslerinizi sedatiflerin etkileyebileceği için işleme gelirken yanınızda size eşlik edebilecek birinin olması tercih edilir.
Üst endoskopinin olası komplikasyonları (sıkıntıları) nedir?
Alanında eğitim almış ve deneyimli bir doktor tarafından yapıldığında endoskopi sonrası sıkıntılar oldukça nadirdir. Biyopsi veya polip alınan bölgeden kanamanın gelişme ihtimali olmakla birlikte çoğu zaman minimal olup takip gerektirmez. Büyük poliplerin alınması sonrası ya da kanama tedavisini takiben tekrarlayan kanamalar olabilir. Diğer olası riskler sedatiflere karşı tepki, kalp ve akciğer hastalıklarının sıkıntıları ve mide delinmesini içerir. Olası komplikasyonların erken bulgularını tespit etmek önemlidir. İşlem sonrası ateşiniz, yutma güçlüğü veya gittikçe artan boğaz, göğüs veya karın ağrınız varsa siyah renkli kötü kokulu dışkılamanız olursa, tansiyon düşüklüğü ve çarpıntı
hissederseniz bekletmeden doktorunuzu aramalısınız. Sağlıklı bir yaşam için doktorlarınızın istediği tetkiklerin zamanında, uygun şartlara sahip merkezlerde, konusunda iyi eğitimli hekimlerce yapılması en önemli güvenceniz olacaktır.