Üst Gastrointestinal Sistem Endoskopisi
Üst gastrointestinal sistem endoskopisi ile doktorunuz sindirim sisteminin üst kısmını (özofagus / yemek borusu, mide, on iki parmak bağırsağı/duodenum) inceler. Doktorunuz ucunda ışık kaynağı ve kamerası olan endoskop adında esnek, ince tüp şeklinde bir alet kullanarak bu incelemeyi yapacaktır. Endoskopun ucunda oluşan görüntü büyütülerek video ekrana aktarılır. Genellikle pratik kullanımda sadece gastroskopi olarak adlandırılsa da doktorlar ve sağlık personeli bu incelemeyi üst gastrointestinal sistem endoskopisi ya da özofagogastroduodenoskopi olarak tanımlarlar.
Üst Gis Endoskopisi neden yapılır?
Üst gastrointestinal sistem endoskopi sayesinde doktorlar ısrarcı üst karın ağrısı, bulantı, kusma veya yutma güçlüğü gibi belirtileri değerlendirebilirler. Üst sindirim sisteminden kaynaklanan kanamaların değerlendirilmesi için üst GİS endoskopi en iyi yöntemdir. Özofagus, mide veya duodenum içinde yer alan iltihaplanma, ülser ve tümörler (mide kanseri ve diğer tümörler) için röntgen bazlı tetkiklere göre endoskopi daha bilgilendiricidir. Üst GİS endoskopi küçük doku parçalarını (biyopsi) edinmek için de kullanılır. Biyopsi ile alınan parçanın patolojik incelemesi ile iyi huylu ve kötü huylu dokular arasında ayırım yapmak mümkün olmaktadır. Unutmayın, biyopsi birçok neden ile istenebilir, doktorunuz kötü huylu hastalık düşünmüyorsa bile! Örneğin, mide ülserinin sebebi olan Helicobacter pylori türü bakterinin tanısı biyopsi ile konulabilir. Ayrıca, üst GİS endoskopi üst sindirim sistemine ait patolojileri tedavi etmek üzere de yapılabilir. Bazı durumlarda neredeyse hiç ya da az miktarda rahatsızlık veren tedaviler endoskop içinden gönderilen aletlerle mümkündür. Örneğin, daralmış alanı genişletmek, polipleri (çoğu zaman iyi huylu mukoza büyümeleri) almak veya kanamayı durdurmak gibi tedaviler yapılabilmektedir.
İşlem için nasıl hazırlanmalıyım?
Endoskopi için en iyi şartların sağlanması için mide tamamen boş olmalıdır; dolayısıyla tetkikten en az 6 saat öncesinden su dahil hiçbir şey yenilmemesi ve içilmemesi gerekmektedir. Doktorunuz ne kadar süre aç kalmanız gerektiğini belirtecektir. Doktorunuza kullandığınız ilaçlar konusunda mutlaka bilgi verin – tetkik öncesi ve sırasında ilaçlar için doz ayarlanması gerekebilir. İlaçlara karşı alerjiniz ya da kalp veya başka organ sorunu gibi bilinen bir hastalığınız varsa doktorunuza önceden bildirmeniz gerekir. Diş tedavisi öncesi size önerilen antibiyotik varsa endoskopi öncesinde de doktorunuza bildirin – yine antibiyotik profilaksisi gerekebilir.
Üst Gis Endoskopi işlemi sırasında ne beklemeliyim?
İşlem başlangıcında boğazınıza lokal anestezik ilaç içeren sprey veya damardan sedatif (uyku getirici) ilaç verilebilir. Ağzınıza hem dişlerinize hem de cihaza zarar gelmemesi için bir ağızlık yerleştirilecektir. Sonrasında siz sol yan pozisyonunda yatarken doktorunuz endoskopu ağzınızdan girip özofagusa (yemek borusuna), mideye ve on iki parmak bağırsağına ilerletecektir. Endoskop solunumunuzu etkilemeyecektir. Çoğu hasta bu prosedürü sadece hafif rahatsız edici olarak değerlendirir; bir kısmı ise prosedür sırasında uyuyakalır.
Üst Gis Endoskopisi sonrası ne olacak?
Sedasyonun tüm etkileri geçinceye kadar takip edileceksiniz. Boğazınız hafif acıyor ve karnınız endoskopi sırasında midenin içine verilen hava nedeni ile hafif şiş hissettirebilir. Doktorunuzun ek önerisi olmazsa işlem sonrası 30-45 dakika dinlendikten sonra ağızdan gıda alabilirsiniz. Çoğu zaman işlemin sonuçları aynı gün içinde belli olacaktır ve doktorunuz tarafından bilgi verilecektir; ancak bazı ek testler, biyopsi gibi, sonuç almak için birkaç gün gerektirebilir. İşlem sırasında sedatif (sakinleştirici) ilaç verildiyse kendinizi iyi hissederseniz bile araba sürmeniz yasak olacaktır. Endoskopi sonrası tüm gün boyunca karar verme kabiliyetinizi ve reflekslerinizi sedatiflerin etkileyebileceği için işleme gelirken yanınızda size eşlik edebilecek birinin olması tercih edilir.
Üst Gis Endoskopisinin olası komplikasyonları (sıkıntıları) nelerdir?
Alanında eğitim almış ve deneyimli bir doktor tarafından yapıldığında endoskopi sonrası sıkıntılar oldukça nadirdir. Biyopsi veya polip alınan bölgeden kanamanın gelişme ihtimali olmakla birlikte çoğu zaman minimal olup takip gerektirmez. Büyük poliplerin alınması sonrası ya da kanama tedavisini takiben tekrarlayan kanamalar olabilir. Diğer olası riskler sedatiflere karşı tepki, kalp ve akciğer hastalıklarının sıkıntıları ve mide delinmesini içerir. Olası komplikasyonların erken bulgularını tespit etmek önemlidir. İşlem sonrası ateşiniz, yutma güçlüğü veya gittikçe artan boğaz, göğüs veya karın ağrınız varsa siyah renkli kötü kokulu dışkılamanız olursa, tansiyon düşüklüğü ve çarpıntı hissederseniz bekletmeden doktorunuzu aramalısınız. Sağlıklı bir yaşam için doktorlarınızın istediği tetkiklerin zamanında, uygun şartlara sahip merkezlerde, konusunda iyi eğitimli hekimlerce yapılması en önemli güvenceniz olacaktır.
Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG)
PEG nedir?
PEG’in kelime açılımı perkütan endoskopik gastrostomidir. Tanım olarak mideye endoskop ile girilerek, karın ön duvarı içinden geçirilen esnek bir beslenme tüpünün, mide içine beslenme amaçlı yerleştirildiği işleme denilir. Bu tüp üzerinden ağız ve yemek borusu atlanarak besin ve sıvılar doğrudan mideye ulaştırılabilir. Bu broşürde işlem ile ilgili size genel bilgiler verilecektir – nasıl yapılır, nasıl size yardımcı olabilir ve ne tür yan etkileri bekleyebilirsiniz. Tabii, her hastanın bireysel özellikleri ve doktorunuzun tercihlerine bağlı olduğu için bazı sorularınızı yanıtlayamayabilir. O durumda anlamadıklarınızı kendi doktorunuza başvurup sormanızı öneririz.
PEG işlemi nasıl yapılır?
Doktorunuz endoskop adında ucunda ışık kaynağı ve kamerası olan esnek cihaz kullanarak mideyi karın ön duvarı cildinize bağlayacak bir delik açacaktır. Bunun sayesinde mideye bir tüp yerleştirilip sabitlenecektir. İşlem sırasında hastaya hafif sedatif (sakinleştirici) ile lokal anestezi uygulanıp gerektiğinde işleme başlamadan damardan antibiyotik verilir. Hastanın genel durumu, bilinci ve ek hastalıklarına bağlı olarak işlem ameliyathane şartlarında ve genel anestezi altında da yapılabilmektedir. İşlemden sonra aynı gün veya sonraki gün hasta taburcu edilebilir.
PEG kime yapılır?
Yutma güçlüğü ve iştah sorunları olan ve ağızdan yeterli yemek-sıvı alımı olmayanlara bu işlem önerilir. Uzun süreli damardan beslenme ya da burundan mide içine ilerletilen tüplerle beslenmede ciddi sorunlar çıkabilmektedir. Sindirim sisteminin kullanılabildiği durumlarda uzun süreli en sağlıklı beslenme yöntemi gıdaların direk mide ya da ince barsak içine verilmesidir. Ancak eğer kısa sürede ağızdan alım mümkün olacaksa ya da beklenen yaşam süresi çok kısa ise PEG işlemi önerilmez.
PEG tüpü nasıl bir bakım gerektirir?
İşlem sonrası PEG etrafına bir pansuman yerleştirilir. Bu pansuman genellikle bir-iki gün sonra çıkarılır. Ondan sonra tüp giriş yerini günde bir defa temiz su veya hafif sabunlu suyla temizlemeli, tüpün girişini bakım arasındaki zaman boyunca kuru tutmalısınız. Özel pansuman veya örtüye ihtiyaç yoktur.
Beslemeler nasıl verilir? Bir şeyler içmeye ve yemeye devam edebilir miyim?
Sıvı ek gıdalar ve çözeltiler PEG üzerinden büyük bir şırınga ile, yer çekimi ile çalışan plastik tüplü torbalar veya mekanik pompaya bağlı tüplü sistemler ile verilir. Doktorunuz veya sağlık çalışanı size uygulamalı eğitim verecektir. PEG yeme-içmenizi engellemez; ancak doktorunuzla ilgili konular konuşulup ortak karar vermeniz doğru olacaktır.
PEG konulması sonrası komplikasyon gelişebilir mi?
Komplikasyonlar PEG takılırken ortaya çıkabilir. Olası komplikasyonlar PEG takılan yerde ağrı, mide içeriğinin tüp etrafından kaçması, tüpün kayması veya çalışmaması, PEG girişinin enfekte olması, aspirasyon (mide içeriğinin akciğerin içine kaçması), kanama ve perforasyon (barsak duvarında delinme) içerir. PEG takıldıktan sonra erken dönemde istenmeden zorlanarak yerinden çıkması durumunda mide içeriğinin karın içine kaçması meydana gelebilir. Doktorunuz olası komplikasyon belirtilerini açık şekilde anlatacaktır.
Bu tüpler ne kadar dayanır? Nasıl çıkartılır?
PEG tüpleri aylarca veya yıllarca sorunsuz çalışabilir. Ancak, zamanla şekil bozukluğu gelişebileceği veya mama artıkları ile tıkanabileceği bilinmelidir ve durumlarda tüpün değişimi gerektirebilir. Doktorunuz çok kolay bir şekilde PEG tüpünü değiştirebilir; ama bazen doktorunuz bu prosedürü hafif sedasyon veya endoskopi eşliğinde tercih edebilir. Genellikle değişim ya da çıkartılma gerektiğinde doktorunuz kontrollü bir şekilde çekerek tüpünüzü çıkarıp yenisini takabilir veya tekrar takılması planlanmıyorsa tüp deliğini kendi kendine iyileşmeye açık bırakabilir. PEG girişi yeri tüpün yanlışlıkla çekildiği zaman çok hızlı kapanabileceği için en kısa zamanda doktorunuza ya da bir sağlık kurumuna baş vurmanız çok önemlidir. Diğer türlü tekrar endoskopi eşliğinde PEG takılması söz konusu olabilir.
KOLONOSKOPİ
Kolonoskopi rektum ve kalın barsağın (kolon) iç döşemesini (mukoza) endoskopist doktor tarafından incelenmesini sağlayan tetkiktir. Kolonoskop parmağınız kalınlıkta bir tüp olup makattan girilip rektum ve kalın barsağa doğru ilerletilir.
Kolonoskopi için nasıl bir hazırlık gerekir?
Doktorunuz tercih ettiği hazırlık yöntemini size bildirir ve gerekli önerilerde bulunur. Genel anlamda diyet ayarları, laksatif (dışkı yumuşatıcı) ilaç ve gerekirse lavman içerebilir. Kalın barsağın temizlik durumu Kolonoskopi sonucunu direkt etkilediğinden temizliğe ve doktor önerilerine önem vermeniz önemlidir.
Kullanmakta olduğum ilaçlara devam etmeli miyim?
Genellikle, çoğu ilaca devam edilebilir. Doktorunuza kullandığınız ilaçlardan bahsedin, özellikle aspirin ve türevleri veya antikoagülan / antiagregan (kan sulandırıcı) türünden ilaçlar önemli. İlaçlara karşı olan alerjiniz varsa bahsetmeyi unutmayın. Önemli sağlık sorununuz var ve mesela, diş tedavisi öncesi antibiyotik profilaksisine ihtiyacınız varsa doktorunuza bildirin.
Kolonoskopi sırasında ne bekleyebilirim?
Kolonoskopi prosedürü kliniğimizde sedasyon (uyutan ilaçlar verilerek) altında yapıldığı için işleme ait hiçbir şeyi hissetmeyeceksiniz ve hatırlamayacaksınız. Prosedür sırasında pozisyonunuz sol yan yatmaktan ibarettir. Uyandığınız zaman karnınızda hafif şişkinlik hissi doğal ve geçicidir.
Kolonoskopide anormal bir şey saptanırsa ne yapılır?
Doktorunuz kalın barsak iç döşemesinde (mukozasında) ileri tetkik gerektiren bulgu ile karşılaşırsa biyopsi almak zorunda kalabilir. Biyopsi gerektiren durumlar sadece kanser veya tümör değil, iyi huylu değişiklikler de olabilir.
Polip gibi iyi huylu oluşum saptandığında doktorunuz biyopsi yapmaya karar verebilir. Polipler boyut ve türü itibariyle mukozadan kaynaklı büyüme eğiliminde olan oluşumlardır. Hiperplastik olarak bilinen polipler genellikle girişim istemezler; ama çoğunlukla iyi huylu olan adenomlar belli kanserleşme potansiyeli taşımaktadır. İşlem öncesi olası biyopsi veya gereken daha kapsamlı müdahaleler mutlaka konuşulmalı.
Kolonoskopiden sonra ne olacak?
İşlemden sonra doktorunuz gördüklerini size anlatacaktır. Kolonoskopi sırasında barsak içine verilen gaz nedeni ile hafif şişkinlik ve sancı (kramp) tarzında karın ağrısı işlemden sonra doğaldır. Tüm endoskopik işlemlerimiz sırasında karbon dioksit gazı tercih edildiğinden bu tür şikayetlerin daha az olacağı tahmin edilmekte. Hastaneden çıkınca doktorunuzun ek önerisi olmadıysa yemek ve günlük aktiviteler serbesttir.
Kolonoskopinin olası komplikasyonları nelerdir?
Uygun eğitimi almış ve endoskopi konusunda deneyimli doktorların ellerinde bu prosedür yeterince güvenlidir. Komplikasyon oranları düşük olmasına rağmen olası komplikasyonların erken bulgularını tanıyabiliyor olmanız önemlidir. Ciddi karın ağrısı, ateş, titreme, makattan belirgin kanama (en azından yarım çay bardağı kadar) gibi bulgularınız varsa doktorunuzla iletişime geçin. Unutmayın, ciddi makattan kanama işlemden birkaç gün sonra bile başlayabilir.
Kalın barsak (kolon) polipleri ve tedavisi
Kolon polipi nedir?
Polipler kalın barsak iç döşemesi, mukozanın büyüme eğiliminde olan iyi huylu oluşumlardır (kanser olmayan tümörler ya da neoplazmlar). Sindirim sistemi içinde birkaç yerde ortaya çıkabilmekle birlikte kolonda en sık görülürler. Boyut olarak farklı olabiliyorlar – bir iki milimetreden on santimetrenin üstüne çıkan boyutlara kadar büyüyebiliyorlar. Kolonun mukozasından kaynaklanan küçük tümsekler görünümde olup barsak lümeni (barsağın boşluğu) içine büyüyorlar. Bazen mantara benzeyen yapıda (ayaklı) olabiliyorlar. Kimi hastalarda birkaç polip farklı kolon kesimlerinde bulunabiliyor.
Kolon polipleri ne kadar sık görülmekte? Oluşmanın sebebi nedir?
Polipler yetişkin insanlarda yaş ilerledikçe sıklığı artmakla birlikte sık görülür. Yirmi yaşlarındakilerde nadir görülen bu patoloji araştırmalara dayanan tahminlere göre 60 yaşındaki bireylerde %25 olasılıkla görülebilir. Poliplerin neden oluştuğu tam bilinmiyor. Ancak genel tahminlere göre yağlı ve az posalı (lifli) diyetler polip oluşumu için sebep olabilir. Ayrıca polip oluşumu için genetik yatkınlık rol oynayabilir.
Kolon polipinin gelişmesi için bilinen risk faktörleri nedir?
Polip gelişimi açısında en büyük risk faktörü 50 yaşının üstünde olmaktır. Ailede kolon polipi veya kolon kanseri olan bireyin olması kolon polipi gelişim riskini arttırır. Bireyin kendi öyküsünde kolon polipi veya kolon kanserinin olması yeni kolon polip oluşma riskini arttırır. Ek olarak, bazı ailelerde seyrek polipozis veya kanser sendromları görülüp genç yaşta polip oluşma riskini arttırır.
Poliplerin türleri nedir?
Sık olarak karşılaşılan iki tür polip bilinmekte: hiperplastik ve adenomatöz polipler. Hiperplastik polip kanserleşme riskini taşımadığından o kadar önemli değil. Adenom ise çoğu kolon kanserinin kaynaklandığı oluşum olarak bilinmekle birlikte çoğu adenom hiç kanser olmayabilir. Biyopsi (veya çıkarılmış dokunun küçük parçası) hiperplastik ve adenomatöz polip arasında ayırım yapabilmek için tek yoldur. Hangi adenomun kanser olacağı bilinmemesine rağmen büyük poliplerin kanserleşme potansiyeli yüksek olduğundan onlar alınır ve hatta en büyük polipler (2.5-3 cm’den büyük) alındığı anda küçük odak şeklinde kanser taşıyor olabilir. Görüntüsünden polipin türü net anlaşılamadığı için doktorunuz en küçükler dışında poliplerin hepsini almayı önerecektir.
Polipler nasıl bulunur?
Çoğu polip semptom (belirti) vermez. Büyük olanlar dışkıda kan görülmesine sebep olabilir; ama yine onlar da semptomsuz seyredebilir. O yüzden semptomu olmayan bireyleri taramak en iyi stratejidir. Dışkıda gizli kan araştırması, sigmoidoskopi, baryumlu (radyoopak madde) enema ile radyolojik araştırma gibi metotlar kullanılabilir. Bu araştırmalardan biri polip şüphesi oluşturdu ise doktorunuz polipleri aldırmak için kolonoskopi önerebilir. Kolonoskopi polip saptamada en hassas yöntem olduğu gibi aynı seansta poliplerin alınmasını sağladığı için son zamanlar tarama yöntemi olarak da önerilemeye başladı.
Polipler nasıl çıkarılır?
Çoğu polip kolonoskopi sırasında direkt çıkarılabilir durumda olur. Bunun için çeşitli teknikler tanımlanmıştır; ama çoğunda polip özel alet (loop – düğüm veya kement) ile yakalanıp altı elektrik akımla yakılarak yerinden kesilerek kaldırılır. Buna polip rezeksiyonu denir. Kolon mukozası hissiyata sahip olmadığından işlem sırasında rahatsızlık hissetmezsiniz. Elde edinilen doku parçaları mikroskop altında incelenip doku türü ve kanserin olup olmadığı belirlenir.
Polip alınmasının riskleri nedir?
Kolonoskopi sırasında polip alınması veya polipektomi ayaktan yapılan bir prosedürdür. Olası komplikasyonlar arasında seyrek görülmekle birlikte polipektomi yerinden kanama ve barsak delinmesi mevcuttur. Polipektomi yerinden kanama erken veya geç (birkaç gün) dönemde başlayabilir; ısrarla sebat eden kanama genellikle kolonoskopi ile durdurulabilir durumda. Barsak delinmesi genellikle ameliyat gerektirir.
Kolon poliplerim varsa ne kadar sık kolonoskopi yaptırmalıyım?
Sonraki kolonoskopinin zamanlamasına doktorunuz karar verecek. Zamanlama birkaç faktöre bağlıdır; polip sayısı ve boyutları, polip türü ve önceki sefer kolonoskopi öncesinde yapılan barsak temizliğinin yeterli olup olmaması. Barsak temizliği mukoza değerlendirmesini etkilediği için önemlidir. Polipler küçük ve tüm kolon değerlendirilebildiyse doktorunuz genellikle sonraki kolonoskopiyi 3 sene sonrasına önerir. Sonraki kolonoskopi sırasında ek polip görülmediyse sonraki tetkik ek 5 yıl sonrasına ertelenir.
Diğer taraftan polipleriniz büyük ve yassı ise kontrol kolonoskopi polipektominin tam olup olmadığı kontrol etmek üzere birkaç ay sonrasına önerilebilir. Doktorunuz tüm seçenekleri sizinle tartışacaktır.
Not: yukarıda verilen tüm bilgiler bilgilendirme amaçlı olup bir takip veya tedavi tavsiyesi değildir. Lütfen takip ve tedavi önerileri için doktorunuza danışın.
ERCP nedir?
Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) safra kesesi, karaciğer içi ve dışı safra yolları ve pankreas kanallarını görüntülemesini sağlayan özel bir tetkik.
ERCP sırasında doktorunuz endoskop ile yemek borusu ve mide içinden geçip on iki parmak barsağına (ince barsağın ilk kısmı) kadar ilerler. Endoskop ucunda ışık kaynağı ve kamerası olan esnek bir tüptür. Safra yolları ile pankreas kanalının birlikte açıldıkları ortak deliği görünce doktorunuz kateter isimli ince tüpü endoskop üzerinden gönderip safra yollarınıza yerleştirir. Kateter üzerinden opak (kontrast) madde verildikten sonra röntgen cihazı ile görüntü alınacaktır.
Nasıl bir hazırlık gerekir?
Olabildiğince işlemden önceki geceden beri ya da işlemden önce en az 6 saat boyunca aç kalmanız gerekiyor. Tetkik sırasında mide içinden geçildiği için midenin boş olması şarttır.
Sürekli kullandığınız ilaçlar ve ilaç alerjileri konusunda doktorunuza bilgi vermeniz gereklidir. Kontrast maddeleri dahil iyot içeren ilaçlara karşı alerjiniz var ise mutlaka doktorunuza iletin. Aslında alerji ERCP olmanıza bir engel oluşturmuyor; ancak işlem öncesi bu tür ayrıntıları doktorunuzla paylaşmanız iyi olacaktır. Ayrıca, ciddi kalp veya akciğer rahatsızlığınız var ise doktorunuzu uyarın.
ERCP sırasında ne bekleyebilirim?
İşlem sırasında daha konforlu olabilmeniz için işlem sırasında boğazınıza lokal anestetik ilaç sıkılabilir veya sedatif verilebilir. Bazı hastalara işlem öncesi antibiyotik verilebilir. İşlem sırasında sol yan pozisyonda röntgen ile uyumlu bir sedye üzerinde olacaksınız. Doktorunuz duodenuma yerleşmek üzere endoskopu yemek borunuz (özofagus) ve mideniz içinden geçirecek. Alet solunumunuzu etkilemeyecek; ancak işlem sırasında mideye hava verildiğinden hafif şişkinlik hissi olacaktır.
ERCP işleminin olası komplikasyonları nedir?
Alanında uygun eğitim almış ve deneyimli doktor tarafından yapıldığında ERCP iyi tahammül edilen bir işlemdir. Komplikasyonlar oluşabileceği hastaneye yatış gerektiren komplikasyon (sıkıntılar) oldukça nadirdir. Komplikasyonlar arasında en sık görülen pankreatit (pankreas bezinin iltihaplanması), enfeksiyonlar, barsak delinmesi ve kanama yer almaktadır. Bazı hastalarda kullanılan sedatif ilaca karşı yan etkisi gelişebilir. Çoğu zaman komplikasyonlar cerrahi bir işlem gerektirmeden yönetilebilir.
Riskler ERCP yapılmasına sebep olan nedene, işlem sırasındaki bulgulara, işlem sırasında başvurulan tedaviye ve hastada ciddi sağlık sorunlarının olup olmamasına bağlıdır. Tedavi amaçlı ERCP (safra yollarından taş çıkarılması) tanısal ERCP’ye göre daha sık komplikasyon gelişen bir prosedürdür. Doktorunuz işlemden önce komplikasyon gelişme riskinizi size anlatacaktır.
ERCP sonrası ne bekleyebilirim?
Ayaktan ERCP işlemi için geldiyseniz işlem sonrası komplikasyon açısından değerlendirilerek tüm ilaçların etkileri tamamen bitinceye kadar bekletileceksiniz. İşlem sonrası şişkinlik veya geğirmeleriniz olabilir. Diğer türlü bilgi verilmediyse normal diyetinize başlayabilirsiniz.
İşlem sırasında kullanılan sedatif yüzünden sizi eve götürebilecek bir yakınınıza ihtiyacınız olacaktır. Kendinizi çok rahat ve uyanık hissetseniz bile tüm gün boyunca yorum yapma kapasiteniz ve refleksleriniz etkilenebilir.